امین ولیپور: کارشناس مدیریت خدمات بهداشتی_درمانی دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جنديشاپور

توسعهي آموزش جنديشاپور فصلنامهي مرکز مطالعات و توسعهي آموزش علوم پزشکی سال شمارهي 1 94 انتظارات از رشتهي تحصیلی و نگرش نسبت به آیندهي شغلی در دانشجویان دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جنديشاپور اهواز در سال 1392 * فرزاد فرجیخیاوي : عضو هیا ت علمی گروه مدیریت خدمات بهداشتی_درمانی دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جنديشاپور اهواز اهواز ایران. امین ولیپور: کارشناس مدیریت خدمات بهداشتی_درمانی دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جنديشاپور اهواز اهواز ایران. مرتضی خادمی: کارشناس مدیریت خدمات بهداشتی_درمانی دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جنديشاپور اهواز اهواز ایران. چکیده: انتظارات و نگرش دانشجویان در زمینهي رشتهي تحصیلی و آیندهي شغلیشان عوامل بسیار مهمی در انگیزش آنها میباشد. این مطالعه با هدف بررسی رابطهي انتظارات از رشتهي تحصیلی و نگرش نسبت به آیندهي شغلی در دانشجویان دانشکدهي بهداشت علوم دانشگاه پزشکی جنديشاپور اهواز 1392 در سال مطالعهي این در انجام شد. توصیفی_تحلیلی تعداد 242 نفر از دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشکدهي بهداشت بهطور تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوري دادههاي پژوهش پرسشنامهاي محققساخته شامل 26 سو ال بود. 13 سو ال براي مشخصات فردي و 13 سو ال براي سنجش انتظارات از رشتهي تحصیلی و نگرش نسبت به آیندهي شغلی و ارتباط آنها با اطلاعات فردي را مورد بررسی قرار میداد. دادهها با آمار توصیفی و تحلیلی در نسخهي 17 نرمافزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. %68/6 دانشجویان از رشتهي تحصیلی خود انتظار بالایی داشتند و همچنین %79/3 از دانشجویان به آیندهي شغلی خود امیدوار و بسیار امیدوار بودند و این دو متغیر ارتباط معناداري با یکدیگر نشان دادند. پژوهش کنونی نشانگر دیدگاه بسیار مناسب این دانشجویان به انتظارات از رشتهي تحصیلی و آیندهي شغلیشان بود. توجه به نتایج حاصل از این تحقیق در برنامهریزيهاي آتی میتواند افق روشنتري از آیندهي شغلی از نظر بازار کار و اشتغال پیش روي دانشجویان این رشتهها قرار دهد. واژگان کلیدي: دانشجو نگرش رشتهي تحصیلی آیندهي شغلی. * نویسندهي مسو ول: عضو هیا ت علمی گروه مدیریت خدمات بهداشتی_درمانی دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جنديشاپور اهواز اهواز ایران. Email: faraji-f@ajums.ac.ir

فرجی خیاوي و همکاران مقدمه منشا تحولات جامعه در دورههاي تمام مختلف دانشگاهها هستند و دانشجویان نیز ارکان اصلی دانشگاه را به وجود میآورند. نگرش و انتظارات دانشجویان از رشتهي تحصیلی و آینده شغلی آنان از عواملی هستند که با تحصیل آنان مرتبط میباشد و عوامل مختلفی چون: جنس سن رشته تحصیلی و غیره از عوامل مو ثر در ایجاد انگیزش آنان میباشند که باید مورد تحقیق و بررسی قرار گیرند (رجالی و همکاران 2008). یکی از وظایف نظام آموزش عالی کشور شناخت مساي ل و مشکلات دانشجویان بهداشت نسبت به رشتهي تحصیلی و آیندهي شغلیشان است و برنامهریزي در جهت رفع آنها از اهداف ویژهي این نظام بهحساب (رجالی میآید و همکاران.(2008 تحقیقات نشان میدهد در حال حاضر سیستمهاي بهداشتی درمانی درگیر بحرانهاي اجتماعی و مساي ل و مشکلات از قبیل توزیع غیر عادلانه و غلط نیروي انسانی مسا له اشتغال و شغلی جوانان آیندهي بهویژه فارغالتحصیلان دانشگاهی کمبود تسهیلات و تجهیزات عدم برنامهریزي و ضعف آموزش پزشکی و غیره هستند و لازم است براي مشکلات مذکور تدابیري اندیشیده شود (صمدي و همکاران 2008 سنایی نسب.(2006 و همکاران و فراهانی 2010 و همکاران پژوهشهاي زیادي نشان میدهند که عملکرد تحصیلی دانشجویان و فعالیتهاي مرتبط با آن در دورهي آموزشی دانشگاهی از کیفیت مطلوبی برخوردار نیست. دانشجویان مستعد از تواناییهاي خود استفاده نمیکنند و بهخوبی بهرهبرداري مطلوب از امکانات دانشگاهی صورت نمیگیرد. اکثر دانشجویان روحیهي علمی و انگیزهي کافی ندارند و معمولا بهج يا توجه به ارتقاي سطح علمی خود به ارتقاي سطح تحصیلی (اخذ مدارج بالاتر) میاندیشند. علل زیادي براي این وضعیت مطرح شده است که میتوان به عدم توفیق دانشگاهها در ایجاد و تقویت روحیهي علمی عدم درست رشتهي انتخاب شخصیتی دانشجویان اشاره کرد تحصیلی و ویژگیهاي فردي و قلعهنویی و (جمالی 2013). نیروي انسانی کارآمد علاقهمند و متعهد در تمام رشتهه يا مربوط به بهداشت و درمان براي اینکه بهترین اثر را داشته باشند باید بهطور مناسب از نظر جغرافیایی نوع حرفه و تخصص و جنسیت توزیع شوند این نیرو نقش بهسزایی (سنایی نسب در ارتقاي سطح سلامت جامعه ایفا میکند و همکاران.(2010 انتظارات هر فرد از رشتهي تحصیلی و نگرش او نسبت به آیندهي شغلی خود برخاسته از خواستههایی است که فرد در آینده آرزو دارد به 44 آنان دست یابد بنابراین میتوان گفت انتظارات بر خواستها و امیال فرد استوار میباشد. ویژگیها و خصوصیات فردي که بیشترین توجه را در زمینهي نظري و انگیزه به خود جلب کرده است مفهوم نیازها یا انتظارات است. نیاز بهعنوان یک حالت عدم تعادل درونی تعریف شده است که سبب میشود افراد براي بازگرداندن تعادل درونی خود دست به یک رشته کارها بزنند. نظریههاي «مازلو» کم«کلند» و «اتکینسون» این مفهوم نیاز را بهعنوان یک واحد اساسی تحلیل بهکار میبرند. یکی از معروفترین نظریهها نظریهي سلسله مراتب نیازهاي مازلو است. او بر پایهي مشاهدات بالینی ثابت کرد که بیشترین افراد با شدت و ضعف مختلف به تربیت نیازهاي فیزیولوژیکی امنیتی تعلق احترام و خود شکوفایی را دنبال میکنند. بنابراین از آنجا که اشتغال بهعنوان یکی از ضروریات حیات مجموعهاي از فعالیتهایی است که براي همهي افراد حاي ز ارزش و اهمیت بالایی است و با تا مین نیازها و تحقق اهداف زندگی محقق میشود و چنانچه در شرایط روانشناختی سالم و با کنشها و همکاريهاي متعادل و آمادگی کافی انجام پذیرد منجر به بالا رفتن کیفیت زندگی رشد و بروز نوعی احساس مثبت به کار و محیط آن میشود که تحت عنوان رضایت شغلی از آن یاد میشود. این احساس علاوه بر تا یید تا مین نیازها و تحقق اهداف فردي و سازمانی باعث سلامتی جسمی و روانی تعهد وفاداري و بالاخره بالا رفتن اثربخشی و کارآیی سازمانی نیز میشود (فراهانی و همکاران 2006). نگرانی در مورد آیندهي شغلی مقولهاي است که اخیرا در مورد رشتههاي وابسته به آن رو به فزونی گذاشته است (هدایتی و همکاران 2012). بیشک بسیاري از داوطلبان براي آنکه بتوانند شغل بهتري پیدا کنند یا اینکه احتمال اشتغال آنان افزایش یابد به دانشگاه وارد میشوند. همهي رشتههاي تحصیلی از وضعیت شغلی یکسانی برخوردار نیستند بنابراین بازار کار بعضی از آنها اشباعشده است از طرفی بعضی از رشتههاي تحصیلی زمینهي شغلی مناسبی ندارند چراکه یا شناختهشده نیستند یا ضرورت آنها در حال حاضر احساس نشده است. واقعبینی و دوري از تعصب داوطلبان را یاري میکند تا رشتهي مناسبی انتخاب کنند. افزایش رو به رشد فارغالتحصیلان رشتههاي علوم پزشکی بهعنوان یک نگرانی عمده در جامعه منجر به اضطراب و ناامیدي دانشجویان نسبت به رشتهي تحصیلی و آیندهي شغلی میشود. بدیهی است که انجام مطالعات ملی و منطقهاي براي آگاهی از چگونگی نگرش دانشجویان به آیندهي شغلی و رشتهي تحصیلی خود براي پیشبینی

انتظارات از رشتهي تحصیلی و نگرش نسبت به آیندهي و... 45 رفتارهاي اجتماعی و همچنین براي تفسیر پس از وقوع آن میتواند مفید باشد بهگونهاي که اطلاعات لازم را در اختیار مسو ولان قرار دهد تا با بازنگري در برنامههاي گزینشی و آموزشی کشور انگیزش شغلی را ایجاد نمایید (صمدي و همکاران 2008). رشتهي تحصیلی و اشتغال آینده از نکاتی است که همواره از سوي دستاندرکاران بخش آموزش عالی مورد توجه بوده است. در مطالعهاي که در سال 2007 توسط کریب و همکاران در سه کشور کانادا تایلند و ژاپن انجام گرفت مشخص گردید که درصد بسیار زیادي از دانشجویان دندانپزشکی نگرش مثبتی نسبت به رشتهي تحصیلی و آیندهي شغلی خود داشتهاند و این رشته را با علاقه و تمایل شخصی انتخاب کردهاند (کریب و همکاران 2007). بر روي انتظارات دانشجویان پزشکی نسبت به آیندهي شغلی خود در سوي د نشان داد که دانشجویان دختر بیش از دانشجویان پسر نگران آیندهي شغلی خود هستند (اندرسون و همکاران 2011). در ایران نیز پژوهشه يا متعددي بر روي دانشجویان گروههاي پزشکی انجام یافته است. در تحقیقی بر روي نگرش دانشجویان رشتههاي بهداشت محیط و حرفهاي نسبت به رشتهي تحصیلی و آیندهي شغلی در دانشگاه علوم پزشکی قزوین مشخص شد که اکثر دانشجویان بهداشت محیط نسبت به رشتهي تحصیلی و آیندهي شغلی خود نگرش مطلوبی ندارند. درحالیکه نگرش دانشجویان رشتهي بهداشت حرفهاي نزدیک به حد قابل قبول بود (جمالی و قلعهنویی 2013). بررسی رضایتمندي دانشجویان دانشکدهي پیراپزشکی و بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گلستان از رشتهي تحصیلی خود در سال 1390 به این نتیجه رسید که میزان رضایت از رشتهي تحصیلی در بین این دانشجویان در حد متوسط است (حسنزاده و همکاران 2006). در بررسی دیدگاه دانشجویان دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز نسبت به رشتهي تحصیلی و آیندهي شغلی خود دیدگاه دانشجویان نسبت به رشتهي تحصیلی مثبت بود اما نسبت به آیندهي شغلیشان از میانگین پایینتري برخوردار بودند (رمضانی و همکاران 2009). در مطالعهي نگرش دانشجویان رشتهي بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی همدان نسبت به رشتهي تحصیلی و آیندهي شغلی مشخص شد در حالیکه اکثر دانشجویان نگرش قابلقبولی نسبت به رشتهي قبولی خود داشتند نسبت به آیندهي شغلی خود خوشبین نبودند (صمدي و همکاران 2008). بررسی نگرش دانشجویان دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نسبت به رشتهي تحصیلی و آیندهي شغلی خود نشان داد که دانشجویان مورد مطالعه نسبت به رشتهي تحصیلی و آیندهي شغلی خود نگرش مثبتی دارند (رجالی و همکاران 2008). پژوهش در دانشگاه جنديشاپور اهواز نشان داده است کمتري که دانشجویان مشروطی از رشتهي خود رضایت داشتهاند (مطلق و همکاران 2008). به نظر میرسد که بررسی انتظارات دانشجویان از رشتهي تحصیلی یا نگرش آنها نسبت به آیندهي شغلی میتواند به پیشبینی افت تحصیلی دانشجویان کمک کند و علاوه بر آن زمینهه يا برنامهریزي بهتر براي آموزش در دانشکدههاي مورد مطالعه را فراهم نماید. از اینرو این پژوهش با هدف مطالعهي انتظارات دانشجویان از رشتهي تحصیلی خود و نگرش آنان نسبت به آیندهي شغلی در دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جنديشاپور اهواز در سال 1392 اجرا شد. روش کار این پژوهش یک مطالعهي توصیفی_تحلیلی بود که در دانشجویان ورودي نیمسال اول و دوم سال تحصیلی 90-1389 در دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جنديشاپور اهواز در سال 1392 انجام گرفته شد. جامعهي دانشجویان دانشکدهي بهداشت در چهار رشتهي بهداشت عمومی بهداشت حرفهاي بهداشت محیط و مدیریت خدمات بهداشتی_درمانی در مقطع کارشناسی بود. تعداد افراد این جامعه 663 نفر بود. حجم نمونهي مورد نظر طبق جدول مورگان 242 نفر محاسبه شد. روش نمونهگیري تصادفی طبقهاي بود و هر رشته بهعنوان یک طبقه در نظر گرفته شد. پرسشنامهها بهصورت متناسب با حجم هر طبقه در بین وروديهاي مختلف توزیع شد. سه پرسشگر براي تکمیل پرسشنامه و پاسخ به پاسخگویان آموزش سو الات داده شدند. پرسشنامهها از سوي پرسشگران در اختیار دانشجویان قرار میگرفت و پس از تکمیل عودت میگردید. ابزار جمعآوري اطلاعات پرسشنامهي محقق ساختهاي بود که شامل 3 بخش و 26 سو ال مشخصات فردي شامل 13 سو ال انتظارات از رشتهي تحصیلی 6 سو ال و سو الات سنجش نگرش نسبت به آیندهي شغلی 7 سو ال بود که میزان انتظارات از رشتهي تحصیلی آگاهی از رشتهي تحصیلی میزان علاقهمندي به حرفهي آینده خود وجود بازار کار مناسب و موفقیت اجتماعی شغل دانشجو را مورد پرسش قرار میداد. پاسخ سو الات گزینههاي بر اساس مقیاس لیکرت و در 5 درجه شامل کاملا موافقم موافقم نظري ندارم مخالفم و کاملا مخالفم تقسیمبندي میگردید که این گزینهها به

46 فرجی خیاوي و همکاران ترتیب از عدد 1 تا 5 را به خود اختصاص میدادند. پرسشنامه بر مبناي مرور متون تهیه شد و از طریق روش اعتبار محتوا روایی آن گردید. تا کید پرسشنامه پس از تدوین براي نظرخواهی براي این منظور نفر از سه به اساتید مجرب در دانشکده تحویل گردید و پس از جمعآوري اصلاحات پیشنهادي اعمال شد. پایایی پرسشنامه از طریق آزمون کرونباخ صورت گرفت. به این صورت که پرسشنامه توسط 15 نفر از سایر دانشجویان تکمیل گردید و مقدار ضریب آلفاي کرونباخ 0/82=α به آمد. دست دادههاي حاصل با استفاده از آمار توصیفی (محاسبهي میانگین انحراف معیار و توزیع فراوانی) و آمار تحلیلی (آزمون پیرسون کاي اسکوي ر و همبستگی) کمک نسخهي 17 نرمافزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید. یافتهها مطالعه بر روي 242 نفر از دانشجویان با %66/5) دانشجویان دختر و %33/5 پسر) در دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهواز انجام گردید. از آنجایی که پس از گردآوري هر پرسشنامهها پاسخ پرسشنامهها 242 %100 فردي پاسخگویان بهصورت نفر داده بودند در جدول بود. بیانشده است. صحیح و کامل به نرخ پاسخگویی به توزیع مشخصات 1 جدول 1 : توزیع درصد فراوانی نسبی مشخصات فردي دانشجویان مورد مطالعه در دانشکدهي بهداشت بین متغیر جنس با انتظارات از رشتهي تحصیلی و متغیر آیندهي شغلی ارتباط معناداري مشاهده شد. دانشجویان پسر نسبت به دانشجویان دختر انتظارات کمتري از رشتهي تحصیلی خود داشتند (0/0001=P ( و در عین حال نسبت به آیندهي شغلی خود ناامیدتر بودند (0/01=P). بررسی رابطهي وضعیت تا هل معدل بین متغیرهاي سن رتبه تولد (پیشدانشگاهی و دانشگاهی) با متغیرهاي انتظارات از رشتهي تحصیلی و نگرش نسبت به آیندهي شغلی ارتباط معناداري را نشان نداد. در جدول 2 توزیع وضعیت خانوادگی مو ثر بر دیدگاه مناسب و نامناسب دانشجویان نسبت به انتظارات از رشتهي تحصیلی و نگرش نسبت به آیندهي شغلی بیان شده است. جدول 2 : توزیع درصد فراوانی نسبی وضعیت خانوادگی دانشجویان مورد مطالعه در دانشکدهي بهداشت بین متغیر نگرش نسبت به آیندهي شغل پدر تحصیلات مادر مشاهده شد. (0/001=P) تحصیلات پدر شغلی با متغیرهاي (P=0/03) (P=0/003) و ارتباط آماري معناداري علاوه بر آن متغیر انتظارات از رشتهي تحصیلی با متغیرهاي تحصیلات پدر (0/001=P) و شغل مادر (P=0/01) ارتباط آماري معناداري داشت. بررسی رابطهي بین متغیر فاصله از محل سکونت تا محل تحصیل با نگرش نسبت به آیندهي شغلی (0/60=P) و انتظارات از رشتهي تحصیلی (0/052=P) ارتباط معناداري نشان نداد. 3 جدول مشخصات دموگرافیک سن (سال) جنسیت وضعیت تا هل رتبهي تولد معدل دیپلم و پیشدانشگاهی معدل دانشگاه گروهبندي دادهها درصد فراوانی اطلاعات مربوط به متغیر وضعیت اقتصادي با متغیرهاي انتظارات از رشتهي تحصیلی و نگرش نسبت به آیندهي نشان میدهد. شغلی در دانشجویان مورد مطالعه را به تفکیک 21-18 25-22 29-26 30 به بالا مذکر مو نث مجرد متا هل فرزند اول فرزند دوم فرزند سوم فرزند چهارم و بیشتر وضعیت خانوادگی وضعیت اشتغال به کار شغل پدر شغل مادر وضعیت اقتصادي فاصله از محل سکونت تا محل تحصیل تحصیلات پدر تحصیلات مادر گروهبندي دادهها شاغل غیرشاغل آزاد کارمند بیکار خانهدار شاغل ضعیف متوسط خوب عالی درصد فراوانی 8/3 91/7 55/8 38 6/2 87/2 12/8 4/5 48 42/1 5/4 >100 300-100 500-300 500< بیسواد ابتدایی راهنمایی دبیرستان دانشگاهی بیسواد ابتدایی راهنمایی دبیرستان دانشگاهی 25/7 37/3 19/9 17/1 7/4 25/2 17/4 27/3 22/7 17/3 26/9 20/7 10/7 24/4 37/6 58/7 3/3 0/4 66/5 33/5 88 12 17/7 21/5 23/6 37/2 0/8 10/3 79/8 9/1 0/4 3/3 44/2 52/1 <13 15-13 17-15 17< <13 15-13 17-15 17<

انتظارات از رشتهي تحصیلی و نگرش نسبت به آیندهي و... 47 جدول 3 : توزیع فراوانی نسبی متغیر وضعیت اقتصادي با متغیرهاي انتظارات از رشته و نگرش نسبت به آیندهي شغلی متغیر انتظارات از رشتهي تحصیلی آیندهي شغلی آزمون کاي اسکویر نشان داد که اقتصادي با متغیرهاي انتظارات از رشتهي بین متغیر وضعیت تحصیلی (0/01=P) و آیندهي شغلی (0/0001=P) ارتباط آماري معناداري وجود دارد. در نهایت شایان ذکر است که بین متغیر انتظارات از رشتهي تحصیلی و متغیر نگرش نسبت به آیندهي شغلی در دانشجویان مورد مطالعه ارتباط آماري معناداري مشاهده گردید.(P=0/001) درصد 1 نمودار برآورد نگرش دانشجویان مورد مطالعه نسبت به آیندهي شغلی را نشان میدهد. نمودار 1: نگرش دانشجویان دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جنديشاپور اهواز نسبت به آیندهي شغلی خود: 1392 یافتهها نشان داد که %9/5 از دانشجویان انتظارات زیاد و آنها %59/1 انتظارات نسبتا زیادي از رشتهي تحصیلی خود داشتند. از نمودار 1 نیز چنین بر میآید که %59/5 از دانشجویان نسبت به آیندهي شغلی خود نسبتا امیدوار و %19/8 آنها داراي سطح امیدواري خوب بودند. بحث برآورد متغیر کم نسبتا کم نسبتا زیاد زیاد ناامید نسبتا ناامید نسبتا امیدوار امیدوار ضعیف متوسط وضعیت اقتصادي خوب عالی هدف این مطالعه بررسی انتظارات دانشجویان دانشکدهي بهداشت در مورد رشتهي تحصیلی و نگرش آنان نسبت به آیندهي شغلی بهمنظور استفاده از نقطه نظرات و دیدگاه آنها در برنامهریزيهاي آینده بود. از ارزیابی سو الات مربوط به رشتهي تحصیلی مشخص شد که درصد بالایی از دانشجویان مورد مطالعه از رشتهي تحصیلی خود انتظارات بالایی داشتند و اکثریت آنان نگرش مناسبی نسبت به آیندهي شغلی رشتهي خود داشتند. نتایج این مطالعه حاکی از ارتباط معنادار این دو متغیر با هم بود. مطالعهاي در دانشگاه جنديشاپور اهواز نشان داد که دانشجویان مشروطی از رشتهي خود رضایت کمتري داشتهاند (مطلق و همکاران 2008). از اینرو بررسی متغیرهایی که ممکن است بر این عامل تا ثیر داشته باشند میتواند به پیشبینی و برنامهریزي براي جلوگیري از افت کیفیت آموزش کمک کند. در این مطالعه تفاوت معناداري بین دانشجویان پسر و دختر از نظر انتظارات از رشتهي تحصیلی مشاهده شد و پسران انتظارات کمتري نسبت دختران از رشتهي تحصیلی داشتند. مطالعهاي در استرالیا نیز نشان داده است که دختران بیش از پسران از تحصیل خود احساس رضایت میکنند (کراوس و همکاران 2005). در پژوهش قادري در نگرش به رشتهي تحصیلی بین دو جنس اختلاف وجود داشته است (قادري و همکاران.(2003 علاوه بر آن در دانشجویان بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی قزوین نگرش به رشتهي تحصیلی در بین پسران و دختران اختلاف معناداري نشان داد. این مورد در دانشجویان بهداشت حرفهاي اختلاف معناداري نداشت (جمالی و همکاران 2013). با این حال برخی مطالعات چنین نتایجی را تا یید نمیکنند. در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان رابطهي بین جنس با نگرش به رشتهي تحصیلی در رابطه نبود (رجالی و همکاران 2008). در دانشگاه علوم پزشکی بابل نیز بین متغیرهاي جنس دانشجویان پزشکی با نگرش به آیندهي شغلی رابطهي معناداري مشاهده نشد (حاجیان و همکاران 2003). باید در نظر داشت که نگرش به رشتهي تحصیلی تحت تا ثیر عوامل مختلفی است. نگرش نسبت به آیندهي شغلی یکی از عوامل تعی نی کننده در این زمینه محسوب میشود که از رابطهي متقابلی با نگرش به رشتهي تحصیلی برخوردار است. در پژوهش انجامشده در دانشگاه علوم پزشکی بیرجند بیشتر دانشجویان امنیت شغلی را موجب ایجاد نگرش منفی به رشته دانستهاند (قادري و همکاران 2003). در دانشگاه علوم پزشکی همدان دانشجویان دختر و پسر از نظر نگرش به آیندهي شغلی با یکدیگر اختلافی نداشتند. 0 3 /2 4 /9 8 /7 0 4 /7 4 /2 6 /3 30 /8 36 /5 48 /2 26 /1 0 41 /8 39 /6 56 /2 38 /4 55 /5 44 /1 56 /5 14 /3 48 /8 54 /1 33 /3 30 /8 4 /8 2 /8 8 /7 85 /7 4 /7 3 /1 4 /2

48 ژاپن» انجام گرفت مشخص شد که درصد بسیار زیادي از فرجی خیاوي و همکاران اما اکثر آنها نسبت به آیندهي شغلی خود ناامید بودند (صمدي و همکاران 2009). در مطالعهي قبلی در دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان حدود 50 درصد دانشجویان نگران آیندهي شغلی خود بودند (ستاري و همکاران 2001). در مطالعهاي امنیت شغلی آینده با وضعیت تا هل در رابطه بوده و نگرانی براي مشکلات اقتصادي در دانشجویان پسر و دختر متفاوت بوده است (قادري و همکاران 2003). در دانشجویان دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز مقایسهي نگرش دختران و پسران نسبت به آیندهي شغلی تفاوت معناداري را نشان داد که میتواند بیانگر این حقیقت باشد که مردان بیشتر از زنان نسبت به آیندهي شغلی خود نگرانند (هدایتی و همکاران 2012). علایق فردي خدمت به جامعه جایگاه اجتماعی رشته و القاي اهمیت رشته از سوي جامعه میتواند بر نگرش مثبت به آیندهي شغلی اثر داشته باشد (رجالی و همکاران 2008) و نکته ظریف آن است که نگرش مثبت نسبت به آیندهي شغلی منجر به انگیزش شغلی فرد در آینده میگردد و باعث میشود فرد در واقعیت نیز در شغل آیندهي خود موفق باشد (ایروانی و همکاران 2002). در مطالعهي رضایت دانشجویان بهداشت محیط در دانشگاه علوم پزشکی گیلان نگرش اکثر دانشجویان نسبت به آیندهي شغلی خود مثبت یا بسیار مثبت بود. در مورد رشتهي تحصیلی این دانشجویان معتقد بودند که رشتهي آنها در مقاطع تحصیلی بالاتر داراي ارزش و اهمیت بیشتري است (مهرابیان و همکاران 2012). در یافتهه يا پژوهش حاضر نیز نزدیک به %80 از دانشجویان دانشکدهي بهداشت نسبت به آیندهي شغلی خود امیدوار یا بسیار امیدوار برآورد شدند. در نتایج پژوهش صدر ارحامی و همکاران (2004) پیرامون نگرش دانشجویان پزشکی اصفهان مشخص شد که این دانشجویان نگرش بسیار مناسبی نسبت به انتخاب رشتهي تحصیلی و آیندهي شغلی خود داشتهاند. در مطالعهي فتاحی و همکاران (2004) بر روي دانشجویان دندانپزشکی نیز اکثر دانشجویان به رشتهي تحصیلی خود علاقهمند بودند. در مطالعات دیگر که سنایی نسب و همکاران (2010) و رجالی و همکاران (2008) به انجام رساندند نیز بیش از %90 دانشجویان از رشتهي تحصیلی خود رضایت داشتند و نگرش مثبتی نسبت به آن داشتند. علاوه بر آن در مطالعهاي که از سوي کریب و همکاران (2007) تحت عنوان «مقایسهي نگرش و روابط میان فرهنگی در دانشجویان دندانپزشکی در سه کشور کانادا تایلند و دانشجویان نگرش مثبتی نسبت به رشتهي تحصیلی و آیندهي شغلی خود داشته و این رشته را با علاقه و تمایل شخصی انتخاب کردهاند. نتایج پژوهش جاناتان و همکارانش (2013) نشان داد که والدین بیشترین تا ثیر را در انتخاب رشتهي تحصیلی فرزندانشان دارند. در نتایج این پژوهش نیز پاسخگویانی که دیدگاه مناسبتري نسبت به آیندهي شغلی داشتند داراي پدر شاغل و والدین با تحصیلات بالا بودند. از سوي دیگر انتظارات از رشتهي تحصیلی با متغیرهاي تحصیلات پدر و شغل مادر در ارتباط بود. در مطالعهي قبلی در دانشگاه علوم پزشکی جنديشاپور اهواز بر روي دانشجویان مشروط شده مشخص شد که در %73 از دانشجویان مشروطی تحصیلات پدر زیر دیپلم و در %85 از آنها تحصیلات مادر زیر دیپلم بوده است (مطلق و همکاران 2008). هرچند در گزارشی از استرالیا اعلام شد که بین سطح اجتماعی_اقتصادي دانشجویان با نگرش آنها به درس رابطهاي یافت نشده است (کراوس و همکاران 2005). در مطالعهي حاضر بین وضعیت اقتصادي و متغیرهاي انتظارات از رشتهي تحصیلی و نگرش نسبت به آیندهي شغلی ارتباط آماري معناداري مشاهده شد. افرادي که سطح اقتصادي خانواده خود را بالاتر ابراز نموده بودند از رشتهي تحصیلی خود انتظارات بیشتري داشتند و نسبت به آیندهي شغلی خود امیدوارتر بودند. این اختلاف را میتوان به اختلافات وضعیت فرهنگی و اقتصادي دو جامعه نسبت داد. از اینرو به نظر میرسد که لازم باشد در دانشگاه علوم پزشکی اهواز برنامههایی تدوین شود تا دانشجویانی که پشتیبانی مالی کمتري از سوي خانواده دارند بتوانند پس از گذراندن دورهه يا بپردازند. دانشگاه نیز کوتاهمدت به مشاغلی موقت یا پارهوقت طراحی کارهاي دانشجویی در راستاي اهداف میتواند در این زمینه کارگشا باشد. از محدودیتهاي این مطالعه تکیه بر اطلاعاتی بود که از نظر دانشجویان بهدستآمده بود. براي مقابله با این محدودیت لازم است که از اطلاعات آموزش دانشکده در رابطه با دانشجویان استفاده شود. به هرحال جهت تعمیم یافتههاي این مطالعه به تمامی دانشجویان این رشتههاي مرتبط با دانشکدهي بهداشت نیاز به انجام تحقیق بیشتر در سایر دانشکدههاي علوم بهداشتی کشور وجود دارد تا بتوان با اطمینان بیشتري به این یافتهها تکیه نمود و امکان مقایسهي انتظارات و نگرشها در میان این دانشجویان را فراهم آورد. بهرهبرداري از این نتایج از سوي مسو ولان مربوطه میتواند زمینهي مناسبی را جهت برنامهریزيهاي

انتظارات از رشتهي تحصیلی و نگرش نسبت به آیندهي و... 49 Iravani, K, Amini, M, Doostkam, A 2002, A survey of medical students attitude toward medicine and its future in Jahrom Medical University (basic and clinical stages), Iranian Journal of Medical Education, Vol. 2, No. 10, Pp. 28-29. (In Persian) Jamali,H.A, Ghalenoei, M 2013, Attitudes of environmental health and occupational health students toward their discipline and future career in Qazvin University of Medical Sciences in 2012, Iranian Journal of Medical Education,Vol.13, No.7, Pp. 541-550. (In Persian) Jonathan, A, Anas, J, Shuja, A, et al 2013, Social Factors Influencing Career Choice in a Medical School in the United Arab Emirates, Education in Medicine Journal, Vol.1, No.5, Pp.14-20. Karibe, H, Suzuki, A, Sekimoto, T, et al 2007, Cross-Cultural Comparison of the Attitudes of Dental Students in ThreeCountries, J Dent Educ, Vol.71, No.11, Pp. 1457-1466. Krause, K.L, Hartley, R, James, R, et al 2005, The first year experience in Australian universities: findings from a decade of national studies, Centre for the Study of Higher Education, University of Melbourne. Mehrabian, F, Dadashzadeh, Z, Karimi, Z 2012, Attitude of environmental health students toward their discipline and future career in Guilan University of Medical Sciences, Iranian Journal of Medical Education, Vol.4, No.1, Pp.43-48. (In Persian) Motlagh, M, Elhampour, H, Shakurnia, A 2008, Factors Affecting Students' Academic Failure in Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences in 2005, Iranian Journal of Medical Education, Vol. 8, No.1, Pp. 91-99. (In Persian) Rejali, M, Mostajeran, M, Lotfi, M 2008, Health student attitude towards their field of study and future career in health faculty of بهتر و بازنگري در امر پذیرش و تربیت دانشجویان این رشتهها در آینده اراي ه نماید. نتیجهگیري بر اساس نتایج این مطالعه اکثریت دانشجویان مورد مطالعه انتظارات بالایی از رشتهي تحصیلی خود داشتند و همچنین نگرش بیشتر آنان نسبت به آیندهي شغلی خود بسیار مناسب ارزیابی شد. مطالعه بر روي چگونگی تا ثیر جنسیت شغل و تحصیلات والدین و وضعیت اقتصادي خانوادگی مناسب ضروري به نظر میرسد و لازم است تا موارد مذکور ارزیابی شوند و مد نظر برنامهریزان آموزشی قرار بگیرند. تشکر و قدردانی بدینوسیله از همکاري مسو ولان و دانشجویان دانشکدهي بهداشت با این پژوهش سپاسگزاري و قدردانی میگردد. References Farahani, A, Bayat, F 2006, Occupational employment and career expectations of physical education students in The Khorasan Razavi State, Rooyesh Quarterly, Vol.5, No.3, Pp. 1-12. (In Persian) Fattahi, Z, Javadi, Y, Nakhaei, N 2004, A survey and dentistry students' satisfaction with their discipline and some of the related factors, Strides in development of Medical Education, Vol.1, No.1, Pp. 50-55. (In Persian) Ghaderi, R, Dastjerdi, R, Soroush, Z, et al 2003, Influential factors in medical students' attitudes towards studying medicine in 2002, Iranian Journal of Medical Education, 2003; Vol. 3, No. 2, Pp. 47-54. (In Persian) Hajian,K, Nasiri, A 2003, Assessment of medical student career in The Babol University Medical Science, Journal of Babol University of Medical Sciences, Vol.8, No.1, Pp. 86-95.(In Persian) Hedayati, Z, Seifi, N, Hekmatfar, S, et al 2012, Attitudes of shiraz dental students toward their discipline and future career, Iranian Journal Of Medical Education, Vol.12, No.2, Pp. 176-183. (In Persian) 1394

50 Sanaeinasab, H, RashidiJahan, H, Tavakkoli, R, et al 2010, Amount of "health-treatment services Management" bachelor students satisfaction from their educational field, Iranian Journal of Educational Strategies, Vol.3, No.1, Pp. 13-16. (In Persian) Satari, J, Jamalian, S, Seifoleslami, A 2001, The study of nursing, midwifery and health students In Hamedan University of medical sciences towards their future career, Scientific Journal of Hamadan University of Medical Sciences and Health Services, Vol. 7, Pp.4 (Special issue: research in medical education), No. 15 19. (In Persian) Sharifi, M, Taheri, N 2002, Medical students' attitude towards studying medicine, Iranian Journal of Medical Education, Vol.4, Pp. 36 43. (In Persian) فرجی خیاوي و همکاران Isfahan University of Medical Sciences, Journal of Health System, Vol.6, No.1, Pp. 106-115. (In Persian) Sadrearhami, N, Kalantari, S, Atarod, S 2004, Medical Students' Attitude Towards their Field of Study and Future Career, Iranian Journal of Medical Education, Vol.11, No.11,Pp. 76-80. (In Persian) Samadi, M, Taghizadeh, J, KashitarashEsfahani, Z, et al 2008, Evaluating environmental health students' attitudes toward their discipline and future career in Hamedan University of Medical Science, Iranian Journal of Medical Educations, Vol.9, No.4, Pp.331-336.(In Persian) 1394

انتظارات از رشتهي تحصیلی و نگرش نسبت به آیندهي و... 51 A Study on Students' Expectations of Academic Field and Their Attitude to Prospecting Job Among School of Health Students at Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences: 2014 Farzad Faraji Khiavi 1,* Amin Valipoor 2 Morteza Khademi 2 1: Faculty member, Department of health services administration, School of Health, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences, Ahvaz, Iran. 2: BSc in Health services administration, School of Health, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences, Ahvaz, Iran. Abstract: Students' expectations and attitudes about their academic field and prospective job are two effective factors for their motivation. This study was aimed to study the relationship between the expectation of academic field and attitude about prospective job among students in school of health at Ahvaz Jundishapur University of Medical sciences in 2014. In this descriptive-analytical investigation, 242 students contributed to answer the study instrument which was a researcher-made questionnaire including 26 questions; it was included 13 questions for demographic questions, 13 questions for investigating students' expects, and their attitude about job prospect. The correlation between these items and demographic field were investigated; in addition, collected data were analyzed having used analytical and descriptive statistics in spss17,. 68/6% of participations were highly expected corresponding to their academic field, and 79/3% of students had hopefully positive attitude about their future job. Furthermore, these two variables were significantly correlated and effecting each other. Accordingly, this study has addressed positive view of students in terms of their academic field and job prospect, moreover, results of This study can be applied in future plans and create more clear scene about their job prospect, in terms of job and employment in future life. Keywords: Student, Attitude, Educational Program, prospecting job. *Corresponding author: Faculty member, Department of health services administration, School of Health, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences, Ahvaz, Iran. Email: faraji-f@ajums.ac.ir 1394